Kanunen kabul edilmeyen gider (KKEG) nedir; neden bu kadar tartışmalı?
KKEG, ticari kârı hesaplarken gider yazdığınız ama vergi matrahını hesaplarken indiremeyeceğiniz kalemlerdir. Tanım basit gibi görünse de pratikte gri alanlar taşır; çünkü bazı kalemler “gider” bile değildir ama beyanname programında (BDP) KKEG satırı üzerinden matraha ilave ettirilir. Bu da işletmelerin aynı olayı üç ayrı evrende takip etmesine yol açar: muhasebe, vergi ve beyanname yazılımı. Gelir İdaresi’nin sözlük ve rehber açıklamaları ile uygulamadaki yazılar bu çerçeveyi netleştirir. :contentReference[oaicite:0]{index=0}
“689’a at gitsin” kolaycılığı mı, yoksa gerçeğe uygun sınıflama mı?
Sahada en yaygın refleks şudur: KKEG gördün mü 689 “Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar” hesabına gönder. Peki gerçekten olağandışı mıdır? Trafik cezası, binek oto gider kısıtları, finansman gider kısıtlaması… Bunlar çoğu işletme için neredeyse rutin. 689’un amacı ise adından anlaşılacağı gibi “olağandışı” kalemlerdir. Yani her KKEG’i 689’a tıkıştırmak, finansal raporların analiz değerini düşürür. 689’un tanımı ve işleyişi bu noktada uyarıcıdır. :contentReference[oaicite:1]{index=1}
Provokatif soru:
689 hesabını, vergi mevzuatının hoşuna gitmeyen her şeye “çöp kutusu” diye mi kullanıyorsunuz—yoksa finansal tablo kullanıcılarına gerçekten anlamlı bir hikâye mi anlatıyorsunuz? :contentReference[oaicite:2]{index=2}
KKEG nasıl muhasebeleştirilir? Eleştirel ama uygulanabilir yol haritası
1) Önce gerçeğe uygun kaydı yapın (muhasebe, vergi değil)
Giderin ekonomik niteliği ne ise o hesaba kaydedin: yönetim gideri ise 770, pazarlama ise 760, finansman ise 780 vb. KKEG olduğunu aynı anda görünür kılmak için alt hesap kullanın (ör. “770.9 – KKEG Trafik Cezaları”). Böylece finansal tablolarda gider yapısı bozulmaz; “KKEG izleme” ise alt hesap düzeyinde şeffaf olur. “Nazım hesap” yaklaşımını benimseyenler, 950/951 üzerinden paralel izleme kurar; bu da yıl sonu mutabakatını hızlandırır. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
2) Dönem sonu sınıflaması: 689’a taşımak zorunlu mu?
Hayır. Vergi kısıtından doğan her gider “olağandışı” değildir. Çok sayıda meslek yazısının da altını çizdiği gibi, amaç izlenebilirlik ise alt hesaplarla veya nazım hesaplarla sağlanabilir. 689, gerçekten “istisnai ve tekil” durumlar için anlamlıdır; standarda dönüşmüş KKEG kalemlerini 689’a süpürmek, kârlılık analizlerini çarpıtır. Tartışma devam ediyor ama finansal raporlama mantığı, giderin mahiyetine sadakati savunur. :contentReference[oaicite:4]{index=4}
3) Beyannamede “ilave” işlemi: KKEG toplamını BDP’de doğru haneye yazın
Kurumlar (ve geçici vergi) beyannamesinde KKEG, “Kazanç ve İlaveler/İlaveler/KKEG” satırında matraha eklenir. BDP bu tutarı mali kâr uzlaşmasına otomatik taşır. İşte KKEG’in hukuki yönü burada devreye girer; tanım ve kapsam KVK md. 11 ile GVK md. 41 ve ilgili düzenlemelerden okunur, beyan sürecinde teknik karşılığı bu satırdır. :contentReference[oaicite:5]{index=5}
KKEG’in gri alanları: Kurala sadakat mi, finansal gerçekçilik mi?
KVK md. 11; öz sermaye üzerinden faiz, vergi cezaları, bazı özel harcamalar vb. gibi indirilemeyecek kalemleri sayar. Fakat burada kritik soru şudur: Bu kalemler “muhasebede” nasıl görünmelidir? Tartışmanın kalbi buradadır. Muhasebe gerçeği anlatır; vergi, bu gerçeğin hangi kısmını matrahtan indireceğinizi belirler. İkisini karıştırdığınız anda, ne yönetim ne yatırımcı ne de banka doğru resmi görür. :contentReference[oaicite:6]{index=6}
Örnek 1: Trafik cezası
– Kayıt (örnek): 770.9 KKEG Trafik Cezaları / 100 Kasa (veya 329 Vad. Borçlar).
– Dönem sonu: Beyannamede KKEG satırına ilave.
– Neden 689 değil? Bu tip cezalar birçok işletmede maalesef tekrarlı; finansal analizi bozmamak için mahiyet hesabında tutup “KKEG” etiketiyle izleyin, beyannamede ilave edin. :contentReference[oaicite:7]{index=7}
Örnek 2: Kurumlar vergisi karşılığı
– Kayıt: 691 “Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları” → 370 “Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları”.
– Vergisel etkisi: Kurumlar vergisi, matrah tespitinde indirilemez; zaten beyannamenin sonucudur. “Gider” gibi gösterip sonra 689’a atmaya gerek yok; vergi karşılığı finansal tablonun konusu, indirimi ise zaten mümkün değil. :contentReference[oaicite:8]{index=8}
Provokatif soru:
KKEG’i 689’a taşıyarak sorunu “görünmez” mi kılıyorsunuz, yoksa yönetime “Bu giderler faaliyetimizin doğal parçası hâline geldi” demek cesaretini gösterebiliyor musunuz? :contentReference[oaicite:9]{index=9}
Uygulamada 5 kritik ilke (eleştirel kontrol listesi)
- Gerçeğe uygunluk: Gideri mahiyet hesabında göster; KKEG olgusunu alt hesap veya nazım hesapla etiketle. 689’ı “otomatik park” yapma. :contentReference[oaicite:10]{index=10}
- İzlenebilirlik: Yıl boyu KKEG izleme tablosu tut; yıl sonunda BDP’ye taşımak için koşuşturma yaşamazsın. :contentReference[oaicite:11]{index=11}
- Mevzuata referans: KVK md. 11 ve GVK md. 41’e dayanmayan keyfi kısıtları “gelenek” diye içeri alma. :contentReference[oaicite:12]{index=12}
- Beyanname-muhasebe ayrımı: Muhasebe gerçeği, beyanname hukuku anlatır. İkisini aynı şablonda eritmeye çalışma. :contentReference[oaicite:13]{index=13}
- Politika dokümantasyonu: KKEG sınıflama ve izleme politikanı yaz, denetim ve incelemede aynı dili konuş. (Mesleki yazılardaki tartışmalar bu ihtiyacı net gösteriyor.) :contentReference[oaicite:14]{index=14}
Bazı tartışmalı alanlara dürüst bakış
- “Her KKEG 689’dır” efsanesi: Hayır. 689 “olağandışı”dır; KKEG ise sık sık son derece “olağan”dır. Yanlış sınıflama, brüt kâr marjı, faaliyet kârlılığı ve yönetim raporlarını çarpıtır. :contentReference[oaicite:15]{index=15}
- BDP merkezcilik: Bazı unsurlar mevzuatta KKEG değilken BDP pratikleri matraha ilaveyi KKEG kanalından ister. Yazılıma göre muhasebe yapılmaz; yazılım, mevzuatı takip eder. :contentReference[oaicite:16]{index=16}
- “Vergiyi düşündüğün kadar finansalı da düşün”: KKEG’i doğru kodlamak vergi riskini azaltır, ama asıl kazanç; karar vericilere temiz, karşılaştırılabilir finansal veri sunmaktır. :contentReference[oaicite:17]{index=17}
Son söz: Cesur bir öneri
KKEG’i bir “yasaklı gider listesi” olarak değil, “beyanname ilavesi gerektiren etiket” olarak yönetin. Muhasebede gerçeği bozmayın; gideri doğru hesabına yazın, KKEG etiketini alt hesap/nazım hesapla belirginleştirin ve beyannameye oradan yürütün. O zaman hem vergiyle kavga etmez, hem de finansal tablolarınız konuşur.
Provokatif soru (kapanış):
Yıl sonunda KKEG’i toparlarken ter dökmeyi mi tercih edersiniz, yoksa yıl boyunca gerçeğe uygun, izlenebilir ve tartışmaya yer bırakmayan bir KKEG politikasıyla oyunu kurallarına göre oynamayı mı? :contentReference[oaicite:18]{index=18}
::contentReference[oaicite:19]{index=19}